ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တိုင္းရင္း သားမ်ားအေရး ေလ့လာတင္ျပမႈ အသစ္တရပ္က ရႈပ္ေထြး ေထြျပား လွသည့္ အ႐ိုင္းနယ္ပယ္ကို တို႔ထိေလ့လာခဲ့ၿပီး ေရွ႕ဆက္ လွမ္းႏိုင္မည့္ လမ္းကို ညႊန္ျပခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ရႈပ္ေထြးေပြလီလွသည့္ တိုင္းရင္းသား အေရး ျပႆနာမ်ားကို ေလ့လာခဲ့ၾကသည့္ စာေရးသူမ်ားအေနႏွင့္ အရႈံးႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရဖြယ္ ရွိေၾကာင္းကိုသိ၍ ႀကိဳတင္ ျပင္ဆင္ထားသင့္သည္။

ဤစာအုပ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တိုင္းရင္းသား တို႔ကို အတြင္းက်က် ေလ့လာထားၿပီး အေတြ႔အႀကံဳ ႂကြယ္၀မွ်တစြာ သုေတသနျပဳ တင္ျပထားသည္။ သုေတသန ျပဳမႈတခုက ရွမ္း၊ ကရင္၊ ကခ်င္ အပါအဝင္ ၁၃၅ မ်ဳိးေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လူမ်ဳိးစုမ်ား အေၾကာင္းႏွင့္ သူတို႔၏ ေ၀၀ါးရႈပ္ေထြးဖြယ္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အုပ္စုမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ တိုးတက္ ျဖစ္ေပၚေရး အတြက္ ႀကိဳးပမ္းေနၾက မႈမ်ားကို ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ရွည္ၾကာေနသည့္ ျပည္တြင္းစစ္၊ ဆင္းရဲမြဲေတမႈ၊ မူးယစ္ေဆး၀ါး ေရာင္း၀ယ္ ကုန္သြယ္ေနမႈႏွင့္ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ား အေတာမသတ္ က်ဴးလြန္ကာ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္ ေနသည့္ ျမန္မာစစ္တပ္၏ ေနာက္ခံကားခ်ပ္ ေပၚတြင္ မည္သို႔ တင္ျပႏိုင္ပါအံ့နည္းဟု ေမးခြန္းထုတ္ဖြယ္ ရွိေနသည္။

ကိုလိုနီေခတ္ ကာလမွစ၍ အေနာက္တိုင္း စာေရးဆရာ ၂ ဦးကသာ မွ်တစြာ ဤအေၾကာင္းကို ေရးသားခဲ့ဖူးသည္။ တဦးမွာ မာတင္စမစ္ ျဖစ္ၿပီး သူ၏ “ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ျပည္တြင္း ပုန္ကန္ ျခားနားမႈႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ႏိုင္ငံေရး” (Burma-Insurgency and the Politics of Ethnicity) စာအုပ္မွာ စြယ္စံုက်မ္းသဖြယ္ ျပည့္စံုလွသည္။ ေနာက္တဦးမွာ ဘာေတးလ္ လစ္တနာ (Bertil Lintner) ျဖစ္ၿပီး ၎က “ပုန္ကန္မႈမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ” (Burma in Revolt) အမည္ရွိ စာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ ဤစာအုပ္ ၂ အုပ္က ပေဟဠိသဖြယ္ ရႈပ္ေထြး လွသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုင္းရင္းသား အေရးကို ေသခ်ာစြာ ေဖာ္ျပထားခဲ့သည္။

မာတင္စမစ္၏ စာအုပ္က ပဋိပကၡႏွင့္ တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ၀ိေသသလကၡဏာကို ေရးသားေဖာ္ျပထားၿပီး ဘာေတးလ္ လစ္တနာ၏ စာအုပ္က ပဋိပကၡ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ တည္ေဆာက္မႈႏွင့္ မူးယစ္ေဆး၀ါးျပႆနာ အေၾကာင္းတင္ျပထားသည္။

ယခု အက္ရွ္ေလေဆာက္သ္၏ စာအုပ္ကမူ ဤအေၾကာင္းအရာ အားလံုးကို ၿခံဳငံုတင္ျပထားျခင္းျဖစ္ၿပီး လက္ငင္း ေဆြးေႏြးျငင္း ခုန္ေနၾကသည့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ အဓမၼေနရာ ေျပာင္းေရႊ႕ခ်ထားမႈမ်ား၊ ထို႔အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တေရြ႔ေရြ႔ေျပာင္း လာေနသည့္ “တိုင္းရင္းသားတို႔၏ ၀ိေသသလကၡဏာ” ကို ပညာရပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္၍ ေဆြးေႏြးတင္ ျပထားသည္။

ဤစာအုပ္၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ တိုင္းရင္းသားမ်ားအေရး ေဆြးေႏြးသံုးသပ္ရာ၌ ပိုမို ရႈပ္ေထြးေပြလီသည့္ အေၾကာင္းမ်ားႏွင့္ အေသးစိတ္ အခ်က္မ်ားကို ထပ္မံျဖည့္ဆီးေပးရန္ ျဖစ္သည္။ တိုင္းရင္းသား အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ေဒသမ်ားႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အသစ္ေပၚေပါက္ ႀကီးထြားလာေနသည့္ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ အခန္းက႑၊ စစ္ အစိုးရ၏ အမ်ဳိးသားညီလာခံတြင္ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားကို အက်ပ္ကိုင္ တက္ေရာက္ခိုင္းမႈႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး စီမံကိန္းမ်ား၏ မမွ်မတ ဆိုးက်ဳိးသက္ေရာက္ရပံုမ်ားကိုပါ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားသည္။

နာဂစ္ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္း ဖ်က္ဆီးခံရမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရသည့္ ျပႆနာမ်ားကို အခ်ိန္မီ ေနာက္ဆက္တြဲျဖည့္၍ ေဖာ္ျပထားသည့္ျပင္ ကာလၾကာရွည္ ဒုကၡခံစားခဲ့ရ၍ အုပ္စုအသီးသီး ကြဲျပားေနၾကသည့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအေနႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာက်က် ျပန္လည္ေတြးေခၚ ခ်ည္းကပ္ပါက ယခုအခါ အခြင့္အလမ္းမ်ား ေပၚေပါက္ေနေလၿပီဟု အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္က အႀကံျပဳထားသည္။ သူက ဤသို႔ခ်ဥ္းကပ္ပံုကို “ျပန္လည္ဆန္းစစ္ျခင္း၊ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးမ်ားလုပ္ေဆာင္ျခင္းႏွင့္ ျပန္လည္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံျခင္း” ဟု အမည္ေပးထားသည္။

စာေရးသူက ကခ်င္ႏွင့္ မြန္အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အဖြဲ႔မ်ားအေပၚ အနီးကပ္ေလ့လာ၍ ပံုၾကမ္းဆြဲ ေဖာ္ျပခဲ့ေသးသည္။ ထို႔အျပင္ ၀ႏွင့္ ကိုးကန္႔အထူးေဒသမ်ားတြင္ ႀကံဳေတြ႔ေနရေသာ ဘိန္းပေပ်ာက္ေရးႏွင့္ ေရွ႕မတိုး ေနာက္မဆုတ္သာ ဖြံ႔ၿဖိဳး ေရး အၾကပ္အတည္းကိုလည္း ဆန္းစစ္တင္ျပထား၏။ ကရင္အဖြဲ႔မ်ား၏ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္ငန္းစဥ္ကို ေရလည္စြာ ရွင္းျပထားေသာ္လည္း ၂၀၀၄ ခုႏွစ္က ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေစာဘိုျမကိုယ္တိုင္ ရန္ကုန္သြား၍ လမ္းေဖာက္ခဲ့သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႀကိဳးပမ္းမႈခရီးစဥ္ကိုမူ ႁခြင္းခ်န္ထားေၾကာင္း ေတြ႔ရွိရသည္။

တိုးပြားလာသည့္ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေၾကာင္း ေဖာ္ျပခ်က္မွာ စိတ္အားတက္ဖြယ္ ေကာင္းလွသလို အထူးအေရးပါလွသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း က်န္းမာေရး၊ ပညာေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကိစၥ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ရာေထာင္ခ်ီ၍ ရွိေနသည့္အေၾကာင္းကို အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္က ၎တို႔၏လံုၿခံဳေရး မထိခိုက္ ရေလေအာင္ ေရးသားတင္ျပထားသည္။

ထိုအဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပိုမိုအားေကာင္းသန္စြမ္းလာေစရန္ ႏိုင္ငံတကာ မိသားစုက ကူညီပံ့ပိုးႏိုင္မည့္ နည္းလမ္းမ်ား ရွာေဖြသင့္သည္ဟု ေဆာက္သ္က ေျပာထားသည္။ သို႔ေသာ္လည္း စစ္တပ္၏ အာဏာဖြဲ႔စည္းပံုကို ေရွာင္ကြင္းေဆာင္ရြက္ ႏိုင္ရန္လိုအပ္ၿပီး စစ္အစိုးရက တင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္ ဖြဲ႔ေပးထားသည့္ ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအသင္းကဲ့သို႔ အဖြဲ႔မ်ဳိးကိုလည္း သတိထားရန္ လိုအပ္သည္ဟု ဆိုထားသည္။

စာအုပ္၏ ေနာက္ဆံုးအခန္းျဖစ္သည့္ “လူမႈအဖြဲ႔အစည္းကို အသစ္ျမင္ေယာင္ၾကည့္ျခင္း” က႑၌ တိုင္းရင္းသားအုပ္စု မ်ားအေနႏွင့္ ဗဟိုအစိုးရ၊ ႏိုင္ငံတကာမိသားစုႏွင့္ ပူးေပါင္းဆက္စပ္၍ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈတည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးလုပ္ငန္း မ်ား လုပ္ကိုင္ႏိုင္ရန္ လမ္းညႊန္ထားသည္။

ေဆာက္သ္က ေဆြးေႏြးရာတြင္ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေနႏွင့္ အထူးအေရးပါသည့္ အခန္းက႑တြင္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သျဖင့္ စစ္အစိုးရေကာ ႏိုင္ငံတကာမိသားစုကပါ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး တည္ေဆာက္မႈႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားအတြက္ ရည္မွန္းပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္မည့္ ယာဥ္တခုသဖြယ္ သေဘာထားသင့္သည္ဟု ဆုိသည္။

“လူသားခ်င္းစာနာမႈ ကူညီေရးက႑သည္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႔လာဖြယ္ရွိသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္အစိုးရႏွင့္ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၏ ပိုမို ပြင့္လင္းသည့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ၿပီး ဗဟိုႏွင့္ အစြန္အဖ်ားတို႔ ဆက္ဆံေရးကိစၥ ပိုမိုေဆြးေႏြးလာႏိုင္သည္။ လိုအပ္သည့္အခ်က္မွာ ႏိုင္ငံတကာအစိုးရႏွင့္ ေဒသဆိုင္ရာ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားအၾကား ပိုမို အရည္အေသြးျမင့္သည့္ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေရးပင္ ျဖစ္သည္” ဟု ၎စာအုပ္တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္မ်ားအတြင္း ေရးသားတင္ျပခဲ့သည့္ အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္၏ ေတာက္ေျပာင္ထင္ရွားေသာ အစီရင္ခံစာ မ်ား၊ ေဆာင္းပါးမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ဖတ္ရႈေနသူမ်ား အေနႏွင့္ေတာ့ ၎၏အေရးအသားမွာ ယခင္ကေတြ႕ဖူးေနက် ပံုစံအတိုင္း အကၽြမ္းတ၀င္ ျဖစ္ေနသည္ဟု ယူဆႏိုင္သည္။

သာမန္ စာဖတ္သူမ်ားအတြက္မူ ဤစာအုပ္က ျပႆနာကိစၥအမ်ားအျပားကို စုစည္းေပးထားသည့္ အဖိုးတန္ စာေပါင္းခ်ဳပ္ ျဖစ္ေနေပလိမ့္မည္။ သို႔ေသာ္လည္း အေသးစိတ္အခ်က္အမ်ားအျပား ပါရွိေနမႈေၾကာင့္ ရံဖန္ရံခါ ရႈပ္ေထြးဖြယ္၊ အဆက္ အစပ္မရွိသလိုလည္း ျဖစ္ေနႏိုင္သည္။

ေသခ်ာေဖာ္ျပထားသည့္ ဇယားခ်ပ္မ်ား က အစြန္းထြက္ဖြယ္အျငင္းပြားမႈမ်ား၊ ရွင္းလင္းထင္ရွားသည့္ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရးႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားအေၾကာင္းကို သိျမင္ေစႏိုင္ပါသည္။ ဤပံုကားခ်ပ္မ်ားကို ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ရႈပ္ေထြးလွသည့္ အမယ္ဘုတ္သူ႔ခ်ည္ခင္ ျပႆနာမ်ားအေပၚ စာေရးသူက အစဆြဲ ဆုပ္ကိုင္မိသည့္ အေၾကာင္းကိုလည္း ျမင္ေတြ႔ ႏိုင္ပါသည္။

သို႔ေသာ္ စာအုပ္၏ အားနည္းခ်က္ဟု ဆိုႏိုင္သည့္ အခ်က္တခုမွာ အေနာက္တိုင္းဖြံ႔ၿဖိဳးေရး ေအဂ်င္စီမ်ား၏ အခန္း က႑ႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာတြင္ ျမန္မာ့အေရး စည္း႐ံုးတိုက္တြန္းမႈမ်ားအၾကား ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ေနရမႈမ်ားကို မွ်တရန္ ႀကိဳးစားေဖာ္ျပလြန္းမႈပင္ ျဖစ္ပါသည္။ သူက ထိုင္း-ျမန္မာနယ္စပ္ အေျခစိုက္ ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ေနသည့္ အဖြဲ႔မ်ား၊ လုပ္ငန္းမ်ားကို “စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီး” ဟူ၍ ႏွိမ္ကာ အႀကိမ္ႀကိမ္ သံုးႏႈန္းေဖာ္ျပ ထားသည္ကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ဖြယ္ ျမင္ေတြ႕ရ သည္။

အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္သည္ ကုလသမဂၢႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အႀကံေပးပညာရွင္ ျဖစ္မလာမီ ကယ္ဆယ္ေရး လုပ္သားတဦးအျဖစ္၊ သုေတသီတဦးအျဖစ္ ကာလ ၾကာရွည္ေဆာင္ရြက္ရင္း အရည္အေသြး ထက္ျမက္လာေအာင္ ႀကိဳးစားေနခဲ့သူတဦး ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေပးေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားအေနႏွင့္ စစ္အစိုးရ၏ အာဏာရွင္ဆန္ဆန္ ဖြဲ႔စည္းပံု ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ၀အဖြဲ႔ ကိုးကန္႔အဖြဲ႔ စသည့္ တာ၀န္ယူမႈ မရွိလွသည့္ တိုင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ အုပ္စုမ်ား ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ဆက္ဆံလုပ္ကိုင္ရင္း ႏိုင္ငံေရးအရ အေပးအယူျပဳရမည့္ အၾကပ္အတည္း၊ အားနည္းခ်က္၊ ဆံုးရႈံးရႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ားကို ေဖာ္ျပရန္ သူက ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္လည္း ကုလသမဂၢႏွင့္ တျခားေသာ ပုဂၢလိကအဖြဲ႔အစည္းမ်ားက နယ္စပ္ေဒသအေျခစိုက္ အေသးစား လုပ္ငန္းငယ္မ်ား၊ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို “စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီး” (industry) ဟု ႏွိမ္၍ ေခၚဆိုေနျပန္သည္။ အမွန္တြင္ ဤအုပ္စုမ်ားထဲမွ အနည္းငယ္ကသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးအေျခအေန တိုးတက္ေစေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေနၾကၿပီး ဤအခ်က္ကိုလည္း အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္က ေဖာ္ျပရန္ ႁခြင္းခ်န္ခဲ့သည္။ စာအုပ္၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအကူအညီမ်ားဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံေရးအခန္းက႑မွာမူ ကံမေကာင္း အေၾကာင္းမလွစြာ အားနည္းလွပါသည္။

မည္သို႔ပင္ ဆိုေစကာမူ ဤစာအုပ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးက႑တြင္ လုပ္ေဆာင္ေနၾကသူမ်ား၊ လာလတံ့ေသာ ၀န္ထမ္းမ်ား အားလံုး မျဖစ္မေနဖတ္သင့္သည့္ စာအုပ္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမွ်မက ျမန္မာႏိုင္ငံ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ႀကိဳးပမ္းေနၾကသူ ျပည္သူမ်ားအတြက္ လိုအပ္ေနသည့္ ႏိုင္ငံတကာမိသားစု၏ အခန္းက႑ကို ဆက္လက္ ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ႏိုင္ရန္ ပံ့ပိုးေပးမည့္ အေျခခံမွတ္တမ္းတခုလည္း ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးမ်ားအေပၚ အက္ရွ္ေလ ေဆာက္သ္က တန္ဖိုးထား ေလးစားမႈရွိသည္ကုိေတြ႕ရသည္။ ထို႔ျပင္ သူေလ့လာခဲ့သည့္ အေၾကာင္းအရာအေပၚ မွ်တစြာ ခ်ဥ္းကပ္ေဆာင္ရြက္ ေအာင္ျမင္ႏိုင္ခဲ့သည္ဟု သံုးသပ္ခ်င္ ပါသည္။  

David Scott Mathieson ေရးသားသည့္ Burma’s Ethnic Jigsaw Puzzle ကို ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ျပန္ဆိုေဖာ္ျပပါသည္။

ေဒးဗစ္ စေကာ့ မီသီဆင္ (David Scott Mathieson) သည္ လူ႔အခြင့္အေရး ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ (Human Rights Watch) မွ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အၾကံေပးပညာရွင္ ျဖစ္ပါသည္။

< Prev		Next >