ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေပစိစစ္ႏွင့္ မွတ္ပံုတင္ဌာနတြင္ ယမန္ေန႔က ျပဳလုပ္ေသာ စာေပစိစစ္ေရးမူ၀ါဒ အေျပာင္းလဲ အစည္းအေ၀း ၌ အားကစား ၊ နည္းပညာ၊ က်န္းမာေရး ၊ အႏုပညာႏွင့္ ကေလးစာေပ စသည့္ စာေပအမ်ဳိးအစား ၅ မ်ဳိးကို စာေပ စိစစ္ေရးသို႔ တင္ရန္မလိုဘဲ (ထုတ္တင္စနစ္ျဖင့္) ဇြန္လ ၁၀ ရက္ေန႔မွ စတင္၍ ထုတ္ေ၀ခြင့္ျပဳရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။၁၉၈၈ မတိုင္မီ မဆလ ေခတ္က စာေပစိစစ္ေရးမူ၀ါဒတြင္ ထုတ္တင္စနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့ဖူးေၾကာင္း၊ ယင္း စနစ္ထက္ ယခုက်င့္ သံုးမည့္ ထုတ္တင္စနစ္သည္ ပိုမိုတာ၀န္ႀကီးလာသည့္အျပင္ စာေပလြတ္လပ္ခြင့္ ရလာသည္ဟု ေျပာ၍ မရေၾကာင္း အယ္ဒီ တာ ေဟာင္း ဦးေအာင္ျမင့္ (ကဗ်ာဆရာ ဖ်ာပံု နီလံုဦး) က ဧရာ၀တီကို ေျပာျပသည္။
“လြတ္လပ္ခြင့္ေပးမယ္ဆိုရင္လည္း ေသခ်ာေပးလိုက္ပါ၊ စည္းကမ္းေတြ တဖက္မွာ ျပန္မထုတ္နဲ႔ေပါ့။ ကိုယ္ေရးလိုက္တဲ့ သ တင္းတခု ၊ ကဗ်ာတပုဒ္ ထိခိုက္လို႔ အဲဒီပုဂၢဳိလ္က တိုင္ရင္ ဒဏ္ေငြျဖစ္ျဖစ္ ၊ ဥပေဒျဖစ္ျဖစ္နဲ႔ အေရးယူလိုက္ေလ။ ဒီလိုမ်ဳိးပဲ ျဖစ္ သင့္တာ။ ဒီစနစ္သစ္က ဂ်ာနယ္ ၊ မဂၢဇင္းမွာ ရွိတဲ့ တာ၀န္ရွိသူေတြကို ေတာ္ေတာ္ေလး အခက္အခဲျဖစ္ေစတယ္”ဟု သူက ဆို သည္။
၁၉၈၈ မတိုင္မီ က်င့္သံုးခဲ့သည္ ထုတ္တင္စနစ္တြင္ စာေပ စိစစ္ေရးမွ ခြင့္မျပဳသည့္ အေၾကာင္းအရာ စာမ်က္ႏွာေပၚတြင္ မင္အနက္ျဖင့္ ပိတ္ျခင္း ၊ ေငြမင္ေရာင္ျဖင့္ ပိတ္ျခင္း၊ ျဖဳတ္ပယ္ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးသည္။
ဖ်ာပံုနီလံုဦး က ဆက္၍ “မင္ေတြနဲ႔ စာသားေတြေပၚမွာ လိုက္ပိတ္ထားတာကို ေတြ႕ရင္ စာဖတ္ပရိသတ္က စာေပစိစစ္ေရး က ျဖတ္ေတာက္တယ္ဆိုတာ သိမွာစိုးရိမ္ၿပီး တပုဒ္လံုးျဖဳတ္ခိုင္းတယ္။ ျဖဳတ္တဲ့ စာမ်က္ႏွာအေရအတြက္ကို စိစစ္ေရး႐ံုးကို တင္ျပ ရတယ္။ ဒီေတာ့ ထုတ္တင္စနစ္က ဘာမွ အက်ဳိးမရွိခဲ့ဘူး”ဟု ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ စာေပႏွင့္ စာနယ္ဇင္း အတြင္းေရးမႉး ဦးကိုကို(စက္မႈ တကၠသိုလ္) ကမူ“ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံ တခုနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ လြတ္ လပ္တဲ့ စာေပေရးသားခြင့္ Press Freedom ေပးဖို႔ ရွိရတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ စာေပ ၅ မ်ဳိး ကို စၿပီးခြင့္ျပဳခြင့္ေပးတယ္ ဆိုတာ လြတ္လပ္စြာစာေပေရးသားခြင့္ရဲ႕ အေစာဆံုးလွမ္းတဲ့ ေျခလွမ္းတခုလို႔ ျမင္ တယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ စာေပစိစစ္ေရးကို
ျဖတ္သန္းစရာမလိုဘဲ ေရးသားထုတ္ေ၀ခြင့္ရတာ ႀကိဳဆိုပါတယ္”ဟု ေျပာသည္။
၎က ဆက္လက္၍“စံႏႈန္း စံထားနဲ႔ ကိုက္ညီတဲ့ Pree Freedom တခုရဖို႔ ကေတာ့ ေျခလွမ္းေတြ အမ်ားႀကီးလွမ္းဖို႔ လိုပါဦး မယ္။ ဒါကလည္း လက္ရွိ အစိုးရက ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အေတြ႕အႀကံဳလံုး၀မရွိေသးတဲ့ အစိုးရတခုျဖစ္ေတာ့ လံုး၀ ဥသံုေပး လိုက္မယ္ဆိုရင္ တခုခုမ်ားျဖစ္မလား စိုးရိမ္စိတ္ရွိေတာ့ ဒါေလးနဲ႔ စၿပီး စမ္းသပ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ျမင္တယ္”ဟု ေျပာ သည္။
လြန္ခဲ့သည့္ ကာလမ်ားႏွင့္ ႏႈိင္းယွဥ္လွ်င္ တိုးတက္မႈရွိလာသည္ဟုလည္း ဦးကိုကို က ေျပာသည္။
စာေပစိစစ္ေရးမွ ေျပာင္းလဲ က်င့္သံုးမည့္ မူ၀ါဒသစ္တြင္ အုပ္စု ၂ စု ခြဲျခားသတ္မွတ္ထားၿပီး အုပ္စု(၁)၌ အားကစား ၊ နည္းပညာ၊ က်န္းမာေရး ၊ အႏုပညာႏွင့္ ကေလးစာေပ စသည္တို႔ပါ၀င္၍ ဂ်ာနယ္ ၈၂ ေစာင္ႏွင့္ မဂၢဇင္း ၉၆ ေစာင္ ရွိသည္။
အုပ္စု(၂)တြင္ သတင္း၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး ၊ ဘာသာေရးႏွင့္မႈခင္း စသည္တုိ႔ပါ၀င္ၿပီး စာေပစိစစ္ေရးတင္ရန္ လိုအပ္သည္ (တင္ထုတ္စနစ္ျဖင့္ျပဳလုပ္ရန္)ဟု သတ္မွတ္ထားသည္။
ယခုစနစ္သစ္သည္ ယခင္ကဲ့သုိ႔ စာေပစိစစ္ေရးတင္ရန္ အခ်ိန္ယူ လုပ္ေဆာင္စရာမလိုေတာ့ေသာေၾကာင့္ စာဖတ္ပရိသတ္ အတြက္ သတင္း အေရ အတြက္ မ်ားမ်ားျဖင့္ လတ္ဆတ္သည့္ သတင္းမ်ားကို ပိုမိုေဖာ္ျပလာႏိုင္မည္ဟု အိုလံပစ္ အားကစား ဂ်ာနယ္မွ သတင္း တာ၀န္ခံ ကိုထြန္းထြန္းဦးက ဧရာ၀တီကို ေျပာသည္။
“အရင္ကတည္းက သိပ္မလြတ္ေလာက္တဲ့ ျပည္ပ အားကစားသမားေတြ ပံုေတြ ဘာေတြက ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ျဖတ္ေတာက္ တဲ့ ပံုမ်ဳိးရွိေတာ့ သိပ္ထူးထူးျခားျခားႀကီး အခက္အခဲ ျဖစ္သြားတာမ်ဳိး ၊ ေျပာင္းလဲ သြားတယ္လို႔ေတာ့ မခံစားရဘူး။ လြတ္လပ္ ခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အခု စာေပစိစစ္ေရးမရွိေတာ့ဘူးဆိုေပမယ့္ သူတို႔ သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့ ေအာက္ကပဲ သြားရမွာဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ထပ္ကြန္႔လိုက္တာမ်ဳိးေတာ့ မျဖစ္ဘူး။ ကိုယ့္မူေလးနဲ႔ ကိုယ္ ၊ စည္းေလးတခုထားၿပီး လုပ္သြားဖို႔ေတာ့ စဥ္းစား ထား တယ္”ဟု ၎က ဆိုသည္။
လြတ္လပ္မႈေပးထားသည္ဆိုၿပီး ထည့္သြင္းေဖာ္ျပလိုက္ပါက စာေပစိစစ္ေရးမူႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမရွိလွ်င္ မိမိဘာသာ တာ၀န္ယူေျဖ ရွင္းရေတာ့မည္ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္းကဲ့သို႔ မျဖစ္ေစရန္ ပိုမိုတာ၀န္ရွိလာ၍ သတိထားရမည္ျဖစ္သည္ဟု စာနယ္ဇင္းသမား
မ်ားက ေျပာဆိုသည္။
ကိုထြန္းထြန္းဦးက ဆက္လက္ၿပီး“အကုန္လံုးစေျပာင္းလို႔ လဲမရဘူး။ လြတ္လပ္တယ္ ဆုိေပမယ့္ ထိန္းတာမ်ဳိးမရွိရင္လည္း အရမ္းလြတ္သြား မယ္လို႔ထင္တယ္။ ဥပမာ-ေဘာလံုးပြဲေလာင္းေၾကးေတြဆို တရား၀င္မေပးေပမယ့္ ထည့္ေနတာေတြရွိတယ္။ အဲဒါကို စာေပစိ စစ္ေရးကေခၚၿပီး သတိေပးတာေတြေတာ့ ရွိတယ္။ လြတ္လပ္တယ္ဆိုၿပီး သြားလုပ္ရင္ ကိုယ့္ဘာသာ ရွင္းရမွာေလ”ဟု ဆိုသည္။
မူ၀ါဒေျပာင္းလဲလိုက္မႈကို လက္ခံေၾကာင္း သို႔ေသာ္လည္း မထိေတြ႕ဘူးသည့္ စနစ္သစ္ေၾကာင့္ အခက္အခဲ အနည္းငယ္ရွိမည္ကိုလည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားေၾကာင္း ေပၚျပဴလာ ဂ်ာနယ္မွ အယ္ဒီတာ ကိုမ်ဳိး(ျမန္မာစာ)က ေျပာသည္။
“ဟိုးအေစာႀကီးကတည္းက ဂ်ာနယ္ေတြမွာဒီလို ေျပာင္းလဲလာမယ့္ စာေပစိစစ္ေရးမူ၀ါဒေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ ဦး၀င္းၿငိမ္း ေျဖထားတာကို က်ေနာ္ႀကိဳက္လို႔ ျပန္ေျပာရရင္ “က” ႀကီးလို႔ တင္ျပတာကို “ယ” လို႔ မထင္သြားဖို႔ပါဘဲ။ က်ေနာ့္ အျမင္ ကေတာ့ ပထမကတည္းက အသစ္ကို ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ အသစ္က က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံအတြက္ အက်ဳိး ရွိပါေစလို႔ ဆုေတာင္းပါတယ္”ဟု သူက ေျပာသည္။
ထုတ္တင္ စနစ္ျဖင့္ ခြင့္ျပဳေပးထားသည့္ စာေပအမ်ဳိးအစားမ်ားအေနျဖင့္ အသေရဖ်က္မႈကဲ့သို႔ မႈခင္းႀကံဳလာပါက ပံုႏွိပ္သူႏွင့္ ထုတ္ေ၀သူ ၂ ဦးစလံုးမွ အာမခံေငြ က်ပ္သိန္း ၅၀ ကို စာေပစိစစ္ေရးသို႔ စေပၚတင္ရမည္ျဖစ္ၿပီး ေနာက္တႀကိမ္ ထပ္မံ ေဖာက္ ဖ်က္ပါက ေငြပမာဏတခ်ဳိ႕ကို ႏိုင္ငံေတာ္ ဘ႑ာ ေငြအျဖစ္ သိမ္းယူမည္ဟု သိရသည္။
ၿပီးခဲ့သည့္ ေမလ ၂ ရက္ေန႔ က အေမရိကန္ႏုိင္ငံ ၀ါရွင္တန္ အေျခစုိက္ Freedom House အဖြဲ႔ ထုတ္ျပန္သည့္ အစီရင္ ခံစာ တြင္ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ မရွိဆုံး ၁၀ ႏုိင္ငံစာရင္း၌ ျမန္မာႏုိင္ငံပါ၀င္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားၿပီး ကမၻာ့ သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ ေန႔ ျဖစ္သည့္ ေမလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ အေမရိကန္ သမၼတ ဘားရက္ အိုဘားမားကလည္း ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ က်ဴးဘား၊ ေျမာက္ ကုိရီးယား ႏုိင္ငံမ်ားကဲ့သုိ႔ သတင္းစာလြတ္လပ္ခြင့္ မရွိသည့္ ႏုိင္ငံအျဖစ္ ဆက္လက္တည္ရွိေနေၾကာင္း ေျပာဆိုထားသည္။
| < Prev | Next > |
|---|
